Hrant Dink Vakfı'nin 2009-2019 yılları arasında yürüttüğü Medyada Nefret Söyleminin İzlenmesi çalışması kapsamında incelenen Ağustos-Eylül-Ekim ve Kasım aylarını kapsayan ikinci dört aylık dönemde en dikkat çekici unsur nefret söylemi içeren gazete haberlerinin ve köşe yazılarının büyük çoğunluğunun Kürtleri hedef almasıdır. Bu durum Hükümetin izlenen dönemde açıkladığı ve uygulamaya koyduğu başta “Kürt Açılımı”, ardından “Demokratik Açılım” ve son olarak “Milli Birlik Projesi” adını alan politikaların bir yansımasıdır. Ancak konusunu bu politikaların oluşturduğu pek çok haberin ve köşe yazısının içeriğinde Kürtlere yönelik nefret söylemini beraberinde Ermeniler, Yahudiler ve Hıristiyanlara yönelik nefret ifadeleri izlemiştir. Bir başka deyişle Kürtlere yönelik nefret söylemiyle başlanmış ancak hazır başlanmışken Türk ve Müslüman kimliğini taşıyanların dışındaki tüm gruplar aynı söyleme dâhil edilmiştir. Bu nedenle geçen döneme kıyasla bu dönemde aynı yazı içinde birden fazla etnik ve dini grubu hedef alan nefret söylemi içeriklerine daha fazla rastlanmıştır.
Bu dönemde de geçmiş dönemde olduğu gibi nefret söyleminin en çok köşe yazılarında kullanıldığı görülmektedir. Haberlerde kaynak gösterilmesine çok az rastlanırken (16 haberin yalnızca beşinin yazarı ya da kaynağı bellidir), haberleri okur yorumları izlemektedir. Okur yorumlarının seçiminin de yine bir editöryel süreç olduğu göz önünde bulundurulduğunda gazete editörlerinin bu seçimde de her zaman nefret söylemi konusunda hassas bir yaklaşım sergilemedikleri söylenebilir.
Nefret söylemi içeren haberlerin, köşe yazılarının, okur yorumlarının büyük bir bölümü milliyetçi-muhafazakar yayın çizgisine sahip gazetelerde yayınlanmıştır. Geçen dönemde olduğu gibi bu dönemde de nefret söylemine en çok rastlanan gazetelerde ilk sıraları Ortadoğu, Yeniçağ, Vakit, Milli Gazete ve Sözcü gazeteleri almaktadır.
Geçen döneme kıyasla bu dönem nefret söylemi içeren gazetelerin sayısı artmış Cumhuriyet, Star, Vatan, Posta gibi gazeteler de skalada yerini almıştır.
İlk dönemde olduğu gibi bu dönem de incelenen gazetelerde yer alan nefret söylemi örnekleri kendi içinde içerdiği olumsuz önyargı ve genellemelerden, hakaret, aşağılama, düşmanca söyleme dek çeşitli kategorilere ayrılarak incelenmiştir.
- Abartma / Yükleme / Çarpıtma
- Küfür / Hakaret / Aşağılama
- Düşmanlık / Savaş Söylemi
- Doğal Kimlik öğesini nefret aşağılama unsuru olarak kullanma / Simgeleştirme
olarak sıralanan bu kategoriler, nefret söylemi biçimlerini ve bu söylemin haberlerde, köşe yazılarında ve ikonografik öğelerde ne şekilde kullanıldığının anlaşılmasına katkıda bulunmuştur.
Ağustos-Eylül-Ekim ve Kasım aylarında izlenen haberlerde yukarıda belirtilen kategoriler arasında en çok Düşmanlık / Savaş Söylemi’nin kullanıldığı onu hemen ardından Küfür / Hakaret / Aşağılama içeren haberlerin izlediği görülmektedir. Ancak aşağıdaki örneklerde de görüleceği gibi pek çok haberde bu kategorilerin birden fazlası (bazılarında hepsi birden) birlikte yer almaktadır.
